К.С. Шойгу 1921 чылдыӊ сентябрь 24-те Бай-Тайга кожууннуӊ Кара-Хөлге төрүттүнген. Күш-ажылчы намдарын 1941-1942 чылдарда «Нарын» алдын уургайыныӊ ажылчыны бооп эгелээн. Өвүр, Чөөн-Хемчик, Улуг-Хем кожууннарга комсомол, парлалга, партия шугумнарынга ажылдаан.
1956 чылдан 1961 чылга чедир "Шын" солуннуң редактору.
1961 чылдан 1972 чылга чедир СЭКП Тыва обкомунуң секретары.
1972 чылдан 1984 чылга чедир Тыва АССР-ниң Министрлер Чөвүлелиниң Даргазының оралакчызы.
Көскү күрүне ажылдакчызы, публицист, журналист болуп ажылдап чораан.
К. С. Шойгу Күш-ажылчы Кызыл тук ордениниң эдилекчизи, "Хүндүткелдиң демдээ" орден-биле үш удаа шаңнаткан. "1941-1945 чылдарда Ада-чурттуң Улуг дайынынга эрес маадырлыг күш-ажыл дээш" деп медаль база Моол Арат Республиканың "Найырал" медаль, Тыва Республиканың "Шылгараңгай күш-ажыл дээш" деп медаль (1970) база Тыва Республиканың Ордени (2007) ооң хөрээн каастап келген.
Күжүгет Серээевич Шойгу пенсияже үнген соонда Тываның Архив эргелелин база удуртуп турган. Аңаа ажылдап турган үезинде могаг-шылаг чок чыып турганы дыка хөй архив материалдарынга даянып "Перо черного грифа" ("Кара даъстың чүү" (2001) болгаш "Танну-Тыва. Страна озёр и голубых рек" ("Таңды-Тыва. Хөлдерниң болгаш ак-көк хемнерниң чурту" (2004) деп номнарны бижээн. Бо номнар дээрге ооң чурттап эрткен төөгүзү, дыңнаан чүүлдери, төрээн черин сайзырадыр болгаш чечектелдирер дээш ооң кылган ажыл-херектериниң көрүнчүү болган.
Ол дыка хөй ажылдарны бижээн, чоннуң чаңчылдарын болгаш төөгүзүн хумагалыы-биле кадагалап келген. Оглу Сергей Шойгунуң чыып тургусканы 7 томнуг "Урянхай. Тыва дептер" деп антологияның редактору, ында ооң мурнунда үнген номнарга кирбээн солун чүүлдер чыгдынган. Ол дээрге чүгле Азияның төвүнде эвес, Сибирьде ховар номнарның бирээзи болган.
К.С. Шойгу төрээн чуртундан аӊгыда, төрел чонунга аажок ынак чораан. Ону 1997 чылда чырыкче үнген «Үе болгаш кижилер» деп номунда «Төрээн черим, төрел чонум» деп эгеде айтып турар. Алаш хемге төрүттүнген шупту алдар-аттыг кижилерни санап, адап, олар чуртунуӊ төлептиг оолдар, кыстары дээрзин таныштырып турар.
«20 чүс чылда Тываныӊ алдарлыг кижилери» деп номче кирген Хертек сумузунуӊ чагырыкчызы Анандының өг-бүлези-биле ооӊ ада-иези кады кожа чурттап чораан болгаш, ооӊ ук-төөгүзү, амыдыралы-биле таныш чораан. Ынчангаш ук чагырыкчы К. Шойгунуӊ амыдыралынга улуг ужур-дузалыг болган. Ооӊ ачызы-биле ол моол алфавитти өөренип алган.
Даштыг-Хөлге чурттап чораан Алтай чуртундан келген делеглер деп чоннуӊ амыдыралыныӊ дугайында төөгү, Тывага болгаш ССРЭ-ге болуп турган төөгүлүг болуушкуннардан кара-хөлчүлерниӊ чыдып кагбаанын,
Тываныӊ төөгүзүнге турган кижилер: Моңгуш Буян-Бадыргы, Хайдып Үгер-Даа, алдан-маадырлар, Сеӊгин чаӊгы, Колчак, Щетинкин-Кравченко, Иннокентий Сафьяновтуӊ болгаш оларныӊ чурттап чораан үезинде Тываныӊ салым-чолунуӊ дугайында К.С. Шойгунуң билдингир болгаш солун кылдыр таныштырып бижээн төөгү-публицистиг эссезин сонуургап номчуурунче чаладывыс, Хүндүлүг Номчукчу!
Өвүр кожууннуң М. Доржу аттыг төп ном саңының чурт шинчилел килдизиниң эргелекчизи Айдын-оол А. М. чыып бижээн.
КҮЖҮГЕТ СЕРЭЭЕВИЧ ШОЙГУНУҢ 100 ХАРЛААНЫНГА
24 Сен.
.jpg)
.png)
.jpg)
